Şəbəkə kartı

Şəbəkə kartı nədir və kompüterdə rolu

Şəbəkə qurğularının işləməsi üçün ən vacib elementlərdən biri şəbəkə kartı hesab olunur. Kompüter və digər cihazların internetə qoşulması, məlumat mübadiləsi aparması və şəbəkədə sabit fəaliyyət göstərməsi məhz bu kart vasitəsilə mümkündür. İstifadəçilər çox vaxt texniki dildə Network Interface Card (NIC) olaraq tanınan bu cihazın necə işlədiyini və hansı funksiyaları yerinə yetirdiyini öyrənməyə maraq göstərirlər.

Network interface kartın əsas funksiyası

Network interface kart cihazın şəbəkəyə qoşulması üçün interfeys rolunu oynayır. O, kompüterin daxili məlumatını şəbəkədə ötürülə bilən formata çevirir və əksinə, şəbəkədən gələn siqnalları kompüterin başa düşə biləcəyi formata salır. Şəbəkə kartı olmadan nə internetə çıxış, nə də lokal şəbəkədə digər cihazlarla əlaqə mümkündür.

Məsələn, ofisdə bir kompüterdən serverə fayl göndərilirsə, bu prosesin hər addımı network interface kart vasitəsilə həyata keçirilir. O, həm paketlərin ünvanını müəyyənləşdirir, həm də onların itkisiz şəkildə təyinatına çatmasını təmin edir.

Fiziki və virtual şəbəkə kartları

Şəbəkə kartı iki əsas formada mövcuddur: fiziki və virtual. Fiziki network interface kart kompüterin ana platasına qoşulan və ya USB vasitəsilə əlavə edilən qurğudur. Ən çox istifadə olunan növlər Ethernet və Wi-Fi şəbəkə kartlarıdır. Ethernet kartı kabel vasitəsilə, simsiz kart isə Wi-Fi üzərindən əlaqə yaradır.

Virtual şəbəkə kartı isə proqram təminatı vasitəsilə yaradılır və əsasən server mühitlərində tətbiq edilir. Virtual maşınlarda hər bir əməliyyat sistemi öz network interface kart-ına malik olur, bu da onların şəbəkədə ayrıca cihaz kimi fəaliyyət göstərməsinə imkan verir.

Fiziki şəbəkə kartı gündəlik istifadəçilər üçün kifayət edir, amma IT mütəxəssisləri və sistem inzibatçıları tez-tez virtual NIC-lərdən faydalanırlar. Onlar test mühitləri yaratmaq, şəbəkə simulyasiyaları aparmaq və çoxsaylı xidmətləri eyni server üzərində idarə etmək üçün istifadə olunur.

Beləliklə, şəbəkə kartı istər fiziki, istərsə də virtual formada olsun, kompüterin şəbəkəyə çıxışını təmin edən ən əsas elementlərdən biridir. Onsuz müasir kompüter sistemlərinin işləməsi qeyri-mümkün olardı.

Şəbəkə kartı növləri və texnologiyaları

Müasir şəbəkələrdə istifadə olunan qurğular arasında şəbəkə kartı xüsusi yer tutur. İstifadəçinin tələblərindən asılı olaraq bu kartlar fərqli texnologiyalara əsaslana bilər. Ənənəvi olaraq iki əsas növ daha geniş yayılıb: Ethernet şəbəkə kartı və simsiz şəbəkə kartı. Hər iki tip öz funksiyası və tətbiq sahəsinə görə fərqlənir, lakin hər ikisi kompüterin şəbəkə ilə problemsiz işləməsini təmin edir.

Ethernet şəbəkə kartı

Ethernet şəbəkə kartı ən çox istifadə olunan modellərdən biridir. Bu tip network interface kart kabel vasitəsilə internetə qoşulmanı təmin edir. Onun əsas üstünlüyü sabit və yüksək sürətli bağlantıdır. Kabel üzərindən işlədiyi üçün siqnal itkiləri minimum olur və internet fasiləsiz təqdim edilir.

Ethernet şəbəkə kartı ofis mühitində, oyunçular üçün hazırlanmış kompüterlərdə və serverlərdə geniş istifadə olunur. Çünki bu mühitlərdə sürət və sabitlik əsas prioritetdir. Müasir Ethernet şəbəkə kartı modelləri 1 Gbps-dən 10 Gbps-ə qədər sürəti dəstəkləyə bilir. Daha yeni texnologiyalarda isə 25 Gbps və hətta 40 Gbps sürət imkanları da mövcuddur.

Bununla yanaşı, Ethernet şəbəkə kartı çox vaxt daha təhlükəsiz hesab olunur. Çünki kabel üzərindən qoşulma simsiz bağlantılara nisbətən xarici müdaxilələrə daha az açıq olur.

Simsiz şəbəkə kartı (Wi-Fi NIC)

Simsiz şəbəkə kartı, yəni Wi-Fi NIC, kabelsiz internet bağlantısı üçün nəzərdə tutulub. Bu tip şəbəkə kartı noutbuklarda və müasir kompüterlərdə geniş yayılıb. Onun əsas üstünlüyü portativlik və rahatlıqdır. İstifadəçi kabel məhdudiyyətindən azad olur və istənilən məkanda wifi şəbəkəsinə qoşula bilir.

Simsiz şəbəkə kartı texnologiyası da sürətlə inkişaf edir. Əvvəllər yalnız 2.4 GHz diapazonunda işləyən kartlar mövcud idisə, indi həm 2.4 GHz, həm də 5 GHz tezliklərini dəstəkləyən modellər var. Wifi 6 texnologiyası dəstəkləyən yeni nəsil network interface kart modelləri isə daha yüksək sürət və aşağı gecikmə təqdim edir. Bu xüsusiyyət onlayn oyunçular və peşəkar istifadəçilər üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Simsiz şəbəkə kartı sadəcə rahatlıq deyil, həm də çoxsaylı cihazların eyni anda qoşulduğu mühitlərdə sürətli işləmə imkanı verir. Əlavə antenli modellər daha güclü siqnal ötürür və böyük evlərdə və ofislərdə daha sabit bağlantı təmin edir.

Nəticə etibarilə, həm Ethernet, həm də simsiz şəbəkə kartı müasir şəbəkələrin vacib hissəsidir. Hansının seçilməsi istifadəçinin məqsədindən və mühitin xüsusiyyətlərindən asılıdır.

Performansa təsir edən əsas göstəricilər

Hər bir şəbəkə kartı seçilərkən onun performans göstəricilərinə diqqət yetirmək vacibdir. Çünki kompüter və digər cihazların internet sürəti, sabitliyi və məlumat ötürmə keyfiyyəti birbaşa bu göstəricilərdən asılıdır. Network interface kart texnologiyası inkişaf etdikcə performansa təsir edən meyarlar da daha da çoxalıb.

Ən birinci göstərici sürətdir. Ənənəvi Ethernet şəbəkə kartı 100 Mbps sürət təqdim edirdi. Müasir modellərdə isə bu göstərici artıq 1 Gbps və daha çox ola bilər. Serverlər və böyük müəssisələr üçün nəzərdə tutulmuş network interface kart modelləri 10 Gbps, 25 Gbps, hətta 40 Gbps sürəti dəstəkləyə bilir. Sürət yüksəldikcə həm fayl mübadiləsi, həm də onlayn fəaliyyətlər daha rahat həyata keçirilir.

Digər mühüm göstərici gecikmə (latency) məsələsidir. Şəbəkə kartı nə qədər sürətli olsa da, əgər gecikmə yüksəkdirsə, xüsusilə oyunçular və peşəkar istifadəçilər üçün problemlər yarana bilər. Aşağı gecikməli şəbəkə kartı onlayn oyunlarda daha sürətli reaksiyalar, video konfranslarda isə daha sabit görüntü təmin edir.

Çox vaxt nəzərə alınmayan digər bir amil enerji səmərəliliyidir. Müasir şəbəkə kartı modelləri daha az enerji sərf edərək eyni performansı təqdim edə bilir. Bu xüsusiyyət xüsusilə noutbuklar üçün vacibdir, çünki batareya ömrünə birbaşa təsir göstərir.

Port sayı da performansa təsir edən faktorlardan biridir. Bəzi serverlərdə çoxsaylı qoşulmalar tələb olunur və burada multi-port network interface kart modelləri istifadə olunur. Belə kartlar həm əlavə ehtiyat yaradır, həm də trafik yükünü balanslaşdırır.

Son olaraq, təhlükəsizlik imkanları da əhəmiyyətlidir. Müasir şəbəkə kartı modelləri şifrələmə alqoritmlərini dəstəkləyərək məlumatların daha etibarlı şəkildə ötürülməsini təmin edir. Bu xüsusiyyət xüsusilə korporativ mühitlərdə və həssas məlumatlarla işləyən müəssisələrdə böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Nəticə etibarilə, sürət, gecikmə, enerji səmərəliliyi, port imkanları və təhlükəsizlik network interface kart performansını müəyyən edən əsas göstəricilərdir. İstifadəçilər ehtiyaclarına uyğun model seçməklə həm gündəlik, həm də peşəkar fəaliyyətlərində daha yüksək nəticələr əldə edə bilərlər.

Serverlər və müəssisələr üçün ixtisaslaşmış network interface kart modelləri

Serverlər və iri müəssisələrdə adi şəbəkə kartı kifayət etmir. Burada daha yüksək performans, sabitlik və geniş bant tələb olunur. Bu səbəbdən xüsusi olaraq serverlər üçün hazırlanmış network interface kart modellərindən istifadə olunur. Bu kartlar həm sürət baxımından, həm də çoxsaylı qoşulmaların idarə edilməsi baxımından fərqlənir.

Yüksək sürətli 10/25/40 Gbps kartlar

Adi kompüterlər üçün 1 Gbps şəbəkə kartı kifayət edə bilər, amma server mühitində bu göstərici çox aşağı sayılır. Serverlərdə böyük həcmli məlumat mübadiləsi aparıldığından 10 Gbps-dən başlayaraq 25 Gbps və hətta 40 Gbps sürəti dəstəkləyən network interface kart modelləri istifadə olunur.

Bu tip kartlar xüsusilə data mərkəzlərində və bulud xidmətləri göstərən müəssisələrdə geniş tətbiq olunur. Məsələn, istifadəçilərin eyni anda minlərlə sorğu göndərdiyi veb serverlərdə sürət bottleneck olmamalıdır. Yüksək sürətli şəbəkə kartı bu yükü daşıya bilir və sabit performans təmin edir.

Bundan başqa, belə kartlarda daha təkmilləşdirilmiş prosessorlar və yaddaş idarəetmə mexanizmləri yerləşdirilir. Bu da məlumatların daha səmərəli ötürülməsinə və paketlərin itkisiz çatdırılmasına imkan yaradır.

Multi-port şəbəkə kartı həlləri

Müəssisələrdə çox vaxt tək port kifayət etmir. Bu səbəbdən multi-port şəbəkə kartı modellərinə ehtiyac yaranır. Belə kartlarda bir neçə giriş olur və eyni anda bir neçə şəbəkə xətti idarə edilə bilir.

Multi-port network interface kart istifadəçilərə əlavə ehtiyat yaradır. Yəni bir xətt sıradan çıxsa belə, digəri işləməyə davam edir. Bu xüsusiyyət fasiləsiz xidmət göstərən müəssisələrdə vacibdir. Bank sistemləri, onlayn ödəmə platformaları və böyük biznes mərkəzləri üçün bu yanaşma standart hesab olunur.

Eyni zamanda multi-port şəbəkə kartı trafik yükünü də balanslaşdırır. Məsələn, bir port müştəri sorğularını qəbul edərkən digər port serverlərarası əlaqəni təmin edə bilər. Bu, şəbəkənin daha sabit və səmərəli işləməsinə şərait yaradır.

Beləliklə, serverlər və iri müəssisələr üçün adi şəbəkə kartı kifayət etmir. Burada yüksək sürətli 10/25/40 Gbps modellər və multi-port həllər istifadə olunur ki, bu da həm sabitlik, həm də təhlükəsizlik baxımından şəbəkənin keyfiyyətini yüksəldir.

Ev istifadəçiləri üçün şəbəkə kartı seçimi

Ev şəbəkəsi qurarkən bir çox istifadəçi kompüterin internetə qoşulması üçün xüsusi qurğulara ehtiyac olmadığını düşünür. Halbuki kompüterin internetə çıxışı və digər cihazlarla əlaqəsi yalnız şəbəkə kartı vasitəsilə mümkündür. Müasir cihazların əksəriyyətində şəbəkə kartı daxili olaraq quraşdırılsa da, bəzi hallarda əlavə network interface kart almaq zərurəti yaranır.

Ev istifadəçiləri üçün ən çox seçimdə olan modellər simsiz və kabel üzərindən qoşulan şəbəkə kartlarıdır. Simsiz kart daha çox rahatlıq təqdim edir, çünki vifi şəbəkəsinə qoşulmaqla kabelsiz internet imkanı yaranır. Bu, xüsusilə noutbuk istifadəçiləri və portativlik istəyənlər üçün idealdır. Əlavə antenli modellər daha güclü siqnal təmin edərək evin kənar otaqlarında belə sabit internet təcrübəsi yaradır.

Ethernet şəbəkə kartı isə sabitlik və sürət axtaran ev istifadəçiləri üçün daha münasibdir. Kabel vasitəsilə qoşulduğu üçün siqnal itkiləri minimum olur və internet daha stabil işləyir. Onlayn oyunçular, film izləyənlər və böyük fayllar üzərində işləyənlər üçün Ethernet əsas seçim olaraq qalır.

Əlavə olaraq, bəzi istifadəçilər köhnə kompüterlərini yeniləmək üçün ayrıca network interface kart alırlar. Çünki köhnə cihazların üzərində quraşdırılmış kartlar yalnız aşağı sürəti dəstəkləyə bilər. Yeni nəsil şəbəkə kartı isə həm gigabit sürəti, həm də daha təkmilləşdirilmiş texnologiyaları təmin edir.

Ev istifadəsində seçim zamanı qiymət də mühüm rol oynayır. Sadə modellər münasib qiymətə əldə oluna bilər, amma daha güclü antenli və ya gigabit dəstəyi olan şəbəkə kartı nisbətən baha olur. Buna baxmayaraq, düzgün seçim uzunmüddətli sabit internet təcrübəsi qazandırır.

Beləliklə, ev istifadəçiləri üçün şəbəkə kartı seçimində əsas meyar rahatlıq və sabitlikdir. Portativlik və çeviklik istəyənlər simsiz modellərə üstünlük verir, sabit sürət və aşağı gecikmə tələb edənlər isə Ethernet kartını seçirlər. Hər iki halda düzgün network interface kart seçimi internet keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır.